Bấm để nghe audio thuyết minh
Trong đình lưu giữ khá đầy đủ các đồ vật thờ cúng thể hiện tín ngưỡng đặc thù của những lưu dân Việt đi khai hoang lập nghiệp trên vùng đất Nam bộ.
Thông tin cơ bản
| Địa chỉ | 117/3/2 An Bình, Phường 6, Quận 5, Hồ Chí Minh |
| Giờ mở cửa | 08:00 – 16:00h mỗi ngày |
| Cấp | Di tích Kiến trúc nghệ thuật cấp Thành phố năm 2011 |
Giới thiệu di tích
Chùa Thiên Tôn hiện tọa lạc tại số 117/3/2 đường An Bình, Phường 5, Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh. Trước đây, Chùa Thiên Tôn hiệu là Giác Hoàng, do Hoà thượng Thích Minh Đức thành lập vào năm 1947 tại bến đò Cây Keo, Bến Hàm Tử, nay là đường Võ Văn Kiệt, phường 5, Quận 5. Năm 1952, chùa Giác Hoàng dời về số 117/3/2 đường An Bình, phường 5, Quận 5. Năm 1954, chùa Giác Hoàng đổi tên thành chùa Thiên Tôn.
Trong hai cuộc kháng chiến, đấu tranh giành độc lập dân tộc, chùa Thiên Tôn là cơ sở cách mạng. Chùa có phòng thuốc Nam từ thiện để chữa bệnh cho dân, có hầm bí mật để nuôi giấu cán bộ cao cấp của cách mạng như các đồng chí Nguyễn Văn Linh, Huỳnh Tấn Phát, Nguyễn Hữu Thọ,..
Trước năm 1955, chùa là cơ sở của Hội Phật giáo cứu quốc Nam bộ cũng là cơ sở của Ban Trí vận Đặc Khu ủy Sài Gòn – Gia Định. Từ năm 1955-1960, chùa là cơ sở của Đặc Khu ủy Sài Gòn – Gia Định. Vào năm 2011 Chùa Thiên Tôn được Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh công nhận là di tích lịch sử cấp Thành phố theo Quyết định số 696/QĐ-UBND ngày 17 tháng 02 năm 2011.
Về hiện trạng, Chùa Thiên Tôn có diện tích khoảng 853m2. Mặt trước có tường bao bảo vệ, mặt sau giáp nhà dân. Chùa Thiên Tôn được xây bằng gỗ, ngói và vật liệu hiện đại (gạch, vữa, sắt,…) gồm 3 khối nhà: chính giữa là khối nhà Chính điện, Tổ đường và Giảng đường, Đông lang, Tây lang.
Bên trên tấm bảng đề “CHÙA THIÊN TÔN” bằng chữ Hán, trang trí lưỡng long triều nhật. Cổng chùa có một cây sung lớn tựa vào, cây sung này được Hòa thượng Minh Đức tự tay trồng khi chùa mới xây dựng.
Khối nhà Chính điện, Tổ đường và Giảng đường gồm:
– Lầu 1 là Chính điện, gian giữa là bàn thờ Tam bảo thờ các bộ tượng Tam Thế Phật, gian bên trái thờ Địa Tạng Vương Bồ tát, gian bên phải thờ Quan Thế Âm Bồ Tát. Phía ngoài, gần cửa ra vào, sát vách tường bên trái là bàn thờ Hộ Pháp Vi Đà, sát vách tường bên phải là bàn thờ Tiêu Diện Đại Sĩ. Tòa tháp trên nóc mái Chính điện thờ đức Phật Di Lặc.
– Phụ điện nối liền Chính điện và Đông lang, là nơi đặt bàn thờ phụ để chú nguyện, khai quang điểm nhãn cho các tượng thờ do bá tánh gửi đến chùa. Vách tường bên trái trang trí tác phẩm Thập Mục Ngưu Đồ là bộ tranh Chăn Trâu gồm mười bức, minh họa tiến trình tu tâm dưỡng tánh từ sơ khởi đến thành đạo.
– Tầng trệt là Tổ đường và cũng là Giảng đường. Gian giữa Tổ đường là bàn thờ Tổ sư. Trên cùng treo bức hoành phi “Tổ Ấn Trùng Quang”, bên dưới là chân dung Hòa thượng Thích Huệ Đăng – vị Tổ sư khai sáng Thiên Thai Thiền Giáo Tông Liên Hữu hội và hàng kế tiếp là chân dung các vị Hòa thượng Thích Minh Đức (giữa), Hòa thượng Thích Minh Nguyệt (bên phải), Hòa thượng Thích Thiện Hào (bên trái), hàng dưới nữa là long vị, bài vị của các vị hòa thượng và các vị trụ trì. Gian bên trái là bàn thờ các vị đại thí chủ đặc biệt có công quyên góp tiền của xây dựng, ủng hộ các Phật sự chùa, trên đề bốn chữ Hán “Khai Sơn Thạc Đức” (tạm dịch là Đức lớn xây chùa). Phía ngoài, giữa Giảng đường đặt bàn thờ Chuẩn Đề Bồ Tát. Bên phải là cầu thang dẫn lên Chính điện.
– Khối nhà Tây lang: Bên phải, tiếp với khối Chính điện, Tổ Đường và Giảng đường là Tây lang. Tây lang có lớp học giáo lý, phòng ở của chư tăng và căn gác gỗ là nơi sinh hoạt của Hòa thượng Thích Minh Đức lúc còn sống.
Đặc biệt, Nơi đây vẫn còn hai căn hầm nổi là phòng họp bí mật của các cán bộ Đặc khu ủy Sài Gòn – Gia Định thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
Căn hầm ở tầng trệt nằm về phía trong cùng của Tây lang có chiều dài 4,2 mét, chiều rộng 0,95 mét, chiều cao 2,6 mét, thông với căn hầm trên gác bằng một ô vuông cạnh 50cm. Căn hầm trên gác có chiều dài 8,2 mét, chiều rộng 1,1 mét, mái tôn.
Sát vách tường hầm tầng trệt là cầu thang dẫn lên gác. Căn gác có mái lợp ngói và hầm đúc, nóc lợp tôn (chung vách tường) và một lang can. Nguyên là chỗ ở và làm việc của Hòa thượng Thích Minh Đức, cũng là phòng họp bí mật của các cán bộ Đặc khu ủy Sài Còn – Gia Định.
“Về căn hầm bí mật này, lúc xây dựng ban đầu đều làm bằng gỗ, căn trên và căn dưới có cùng diện tích. Được xây dựng khéo léo để nhìn từ bên ngoài cứ ngỡ phía bên kia vách là nhà dân. Chẳng những địch không phát hiện, mà ngay cả những người cư trú trong ngôi chùa cũng không hề biết sự tổn tại căn hầm này. Sau khi hoạt động cách mạng tại chùa bị địch tình nghi và bao vây khám xét vào năm 1960, dù chưa bị phát hiện tại chỗ, nhưng Hòa thượng Thích Minh Đức đã cho tháo gõ một phần để xóa dấu vết. Sau này những phần gỗ bị hư mục gây nguy hiểm nên nhà chùa đã bê tông hóa, giữ lại một phần cấu trúc căn hầm để làm kỹ niệm”
– Khối nhà Đông lang: Tiếp nối về bên trái khối Chính điện, Tổ đường và Giảng đường là Đông lang gồm tầng trệt và lầu 1. Phía ngoài tầng trệt được chia làm 3 phòng, dùng để tiếp khách, làm việc, phát hành kinh sách của chùa và bày bán đồ lưu niệm, bên trái là nhà bếp. Lầu 1 gồm thư viện, Điện thờ Địa Tạng vương Bồ Tát và các Phật tử quá cố, hai bên vách có bộ tranh Thập điện Diêm Vương. Cuối Đông lang là cầu thang dẫn lên Phòng thờ linh cốt và sân thượng.
Hiện nay, Chùa Thiên Tôn còn lưu giữ khá tốt các hiện vật có giá trị, gắn với chùa từ khi thành lập, gồm: Tượng Quan Âm Bồ Tát (chất liệu gốm), tượng Địa Tạng (chất liệu gỗ), tượng Phật Thích Ca (chất liệu đá), chuông U minh, chuông gia trì (chất liệu đồng), mõ gỗ và nhiều lư hương, bát nhang, chân đèn chất liệu đồng, tủ thờ, bàn, trường kỷ, đồng hồ treo tường và bộ Bộ Đại Tạng Kinh bằng chữ Hán (chất liệu giấy), nhiều bản Kinh chữ Hán được in từ mộc bản Việt Nam, bộ Tự điển Phật học Huệ Quang (8 tập) chất liệu giấy.
Nhà chùa duy trì tổ chức cúng bái các ngày lễ chính trong năm (theo âm lịch), Ngày Rằm tháng tư Lễ Phật Đán, Giỗ Thượng tọa Thích Nhựt Quang (Vị trụ trì thứ Ba chùa Thiên Tôn); Ngày 16 tháng 5 âm lịch: Giỗ Hòa thượng Thích Minh Đức, (Vị khai sơn chùa Thiên Tôn).
Ngoài ra, chùa mở các khóa tu học như giáo lý học, khóa tu Bát Quan Trai Giới. Tiếp nối truyền thống tinh thần “Đạo pháp và Dân tộc”, “Tốt đạo – Đẹp đời”, Chùa Thiên Tôn đã có những đóng góp vào sự phát triển của Thành phố. Chùa thường xuyên tổ chức các hoạt động từ thiện tại địa phương và một số nơi như khám bệnh phát thuốc, tặng quà cho đồng bào nghèo; phát học bổng cho học sinh nghèo và phát thưởng cho học sinh Phật tử học giỏi; phát quà chăm lo bà con nghèo trong phường vui tết.
Chùa Thiên Tôn hiện do Hòa thượng Thích Chơn Không trụ trì, quản lý trực tiếp, có tổ chức và hoạt động thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
