Bấm để nghe audio thuyết minh
Vào tháng 10/1910, Bác Hồ đã đến sống ở Sài Gòn và đã chọn căn nhà này làm nơi trú ngụ, thực hiện quá trình tích lũy kinh nghiệm, chuẩn bị tinh thần lẫn vật chất cho việc rời Tổ quốc ra đi tìm đường cứu nước vào tháng 06/1911.
Thông tin cơ bản
Ngày nay, không gian di tích được trưng bày với nhiều hình ảnh và tài liệu quý giá, tôn vinh cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, truyền cảm hứng cho các thế hệ tiếp nối.
| Địa chỉ | 5 Châu Văn Liêm, Phường 14, Quận 5, Hồ Chí Minh |
| Giờ mở cửa | 08:00 – 16:00h mỗi ngày |
| Cấp | Di tích Lịch sử cấp Quốc gia năm 1988 |
Giới thiệu di tích
Căn nhà số 5 Châu Văn Liêm, tọa lạc tại Phường 14, Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh, là một di tích lịch sử quan trọng gắn liền với những dấu mốc đầu tiên trong hành trình ra đi tìm đường cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ít ai biết rằng, trước khi rời bến Nhà Rồng vào ngày 5/6/1911, Người đã từng dừng chân tại đây, nơi từng là trụ sở của Liên Thành phân cuộc – một chi nhánh của Liên Thành thương quán.
Nhà số 5 – đường Châu Văn Liêm, Phường 14, Quận 5 – nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ở trước khi ra đi tìm đường cứu nước đã được Bộ Văn hóa và Thông tin công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 1988 theo Quyết định số 1288-VH/QĐ ngày 16 tháng 11 năm 1988.
Liên Thành thương quán ra đời vào ngày 6/6/1906 tại Phan Thiết theo sự gợi ý của cụ Phan Châu Trinh. Đây là một trong những tổ chức kinh tế do các nhà yêu nước sáng lập trong phong trào Duy Tân, với mục tiêu phát triển nền kinh tế dân tộc để làm nền tảng cho công cuộc chấn hưng đất nước. Tổ chức này hoạt động trên nhiều lĩnh vực, trong đó đáng chú ý nhất là giáo dục và thương mại.
Cuối năm 1906, Liên Thành thương quán mở rộng quy mô hoạt động và thành lập chi nhánh tại Sài Gòn mang tên Liên Thành phân cuộc, đặt tại số 1-2-3 Quai Testard (tức đường Tổng Đốc Phương trước đây, nay là đường Châu Văn Liêm, Quận 5). Chi nhánh này không chỉ là một cơ sở kinh doanh mà còn là nơi hội họp, liên kết các chí sĩ yêu nước trong phong trào Duy Tân. Chính vì thế, đây cũng là địa điểm có ảnh hưởng quan trọng trong hành trình ra đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành – sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trước khi đến Sài Gòn, Nguyễn Tất Thành từng rời Huế vào Phan Thiết theo sự giới thiệu của cụ Trương Gia Mô – một người bạn thân thiết của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc (thân sinh của Người). Tại Phan Thiết, Người đã dạy học tại Trường Dục Thanh – một ngôi trường do Liên Thành thương quán sáng lập và do ông Nguyễn Quý Anh phụ trách. Trường Dục Thanh không chỉ đơn thuần là một cơ sở giáo dục mà còn mang trong mình sứ mệnh truyền bá tư tưởng yêu nước cho thế hệ trẻ. Trường Dục Thanh lúc đó có khoảng 30 em học sinh và chủ yếu là con em của các gia đình yêu nước ở Nam Kỳ. Trong suốt thời gian giảng dạy, Nguyễn Tất Thành đã tiếp xúc với nhiều tư tưởng mới, hun đúc thêm lòng yêu nước và khát vọng tìm con đường giải phóng dân tộc.
Tuy nhiên, với lòng trăn trở về vận mệnh đất nước, Nguyễn Tất Thành sớm nhận ra rằng để cứu nước, cần phải tìm hiểu sâu rộng về thế giới bên ngoài. Do đó, Người quyết định rời Phan Thiết vào Sài Gòn để tìm cơ hội xuất dương. Ngày 19/9/1910, dưới sự giúp đỡ của tổ chức Liên Thành, Nguyễn Tất Thành đến Sài Gòn với giấy tờ mang tên Văn Ba. Ban đầu, Người tạm trú tại nhà ông Lê Văn Đạt, một thành viên của Hội Liên Thành, tại số 185/1 đường Dumortier (nay là đường Cô Bắc, Quận 1). Tuy nhiên, sau đó, Người chuyển đến Liên Thành phân cuộc tại số 1-2-3 Quai Testard, nơi Người làm việc và sinh sống trong một thời gian trước khi tìm được cơ hội ra nước ngoài tìm đường cứu nước.
Liên Thành phân cuộc không chỉ là nơi cung cấp chỗ ở và việc làm cho Nguyễn Tất Thành trong thời gian Người ở Sài Gòn, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Người tiếp cận với những người yêu nước có tư tưởng tiến bộ. Nơi đây là một trung tâm giao lưu, nơi các chí sĩ bàn luận về vận mệnh dân tộc, về những con đường khả dĩ để giành độc lập. Chính tại đây, Nguyễn Tất Thành càng hun đúc thêm quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước, tin rằng con đường giải phóng dân tộc không thể chỉ dựa vào phong trào cải cách mà cần một giải pháp triệt để hơn từ bên ngoài.
Tại Sài Gòn, Nguyễn Tất Thành đã tìm cách tiếp cận với các tuyến hàng hải quốc tế để có cơ hội sang phương Tây. Nhờ sự giới thiệu của những người trong Hội Liên Thành, Người tìm đến Bến Nhà Rồng và xin làm phụ bếp trên tàu Amiral Latouche-Tréville, một con tàu viễn dương của Pháp. Ngày 5/6/1911, từ nơi đây, Nguyễn Tất Thành chính thức rời Sài Gòn, khởi đầu cho hành trình 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước.
Ngày nay, căn nhà số 5 Châu Văn Liêm, từng là trụ sở của Liên Thành phân cuộc, vẫn còn tồn tại như một chứng tích lịch sử quan trọng. Nơi đây đã được công nhận là di tích lịch sử cách mạng vào ngày 16/11/1988, trở thành một điểm đến ý nghĩa cho những ai muốn tìm hiểu về hành trình ra đi tìm đường cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Đây là một ngôi nhà phố, gồm một trệt và một lầu, rộng khoảng 4m, dài khoảng 9m, nền lát gạch bông, cửa sắt kéo. Chiều cao từ nền lên đến trần khoảng 3m, tầng lầu có ban công nhô ra phía trước. Hiện nay toàn bộ không gian bên trong di tích được sử dụng trưng bày bổ sung cho di tích. Tầng trệt được ngăn tách thành hai gian. Gian trước đặt bàn thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh, hai bên vách tường trưng bày chủ yếu các hình ảnh gợi nhớ làng quê của Người, các lãnh tụ của các phong trào yêu nước, các cơ sở của Liên Thành thương quán, bản đồ Sài Gòn – Chợ Lớn năm 1911. Gian sau có một cầu thang gỗ dẫn lên lầu. Tầng lầu bày trí các tài liệu, hình ảnh, tranh vẽ minh họa về Chủ tịch Hồ Chí Minh; tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh; các thế hệ tiếp nối truyền thống, học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nội dung trưng bày gồm các mảng:
– Tiểu sử và cuộc đời hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
– Lãnh tụ Hồ Chí Minh và học tập suốt đời – Truyền thống khuyến học và trọng hiền tài của Việt Nam;
– Chủ tịch Hồ Chí Minh – Một tấm gương mẫu mực về tự học tập suốt đời;
– Chủ tịch Hồ Chí Minh với việc xây dựng một xã hội học tập và học tập suốt đời ở Việt Nam;
– Việt Nam trong quá trình xây dựng một xã hội học tập và học tập suốt đời.
Với ý thức bảo tồn di tích lịch sử, Đảng bộ, Chính quyền Quận 5 đã nhiều lần trùng tu, tu sửa cấp thiết căn nhà này, sưu tầm và trưng bày những tài liệu, hiện vật có liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhất là quãng đời thanh niên của Người với tên gọi Nguyễn Tất Thành – Nguyễn Văn Ba.
Căn nhà số 5 Châu Văn Liêm ngày nay là một địa chỉ đỏ, là niềm vinh dự và tự hào của Đảng bộ và Nhân dân Quận 5.
